وضع اجتماعی و اقتصادی در دوره هخامنشیان
چنانکه شبان نمیتواند از گله اش بیش از آنچه بهآنها خدمت میکند، بردارد. همچنان پادشاه از شهرها و مردم همانقدر میتواند استفادهکند که آنها را خوشبخت میدارد. و نیز از رفتار و سیاست عمومی او، بخوبی پیداست کهوی تحکیم و تثبیت قدرت خود را در تأمین سعادت مردم میدانست و کمتر در مقامزراندوزی و تحمیل مالیات برملل تابع خود بود. او در دوران کشورگشایی نه تنها از قتلو کشتارهای فجیع خودداری کرد بلکه به معتقدات مردم احترام گذاشت و آنچه را که ازملل مغلوب ربوده بودند، پس داد «موافق تورات، پنجهزار و چهار صد ظرف طلا و نقره رابه بنی اسرائیل رد میکند، معابد ملل مغلوبه را میسازد و میآراید.» و به قولگزنفون، رفتار او طوری بوده که «همه میخواستند جز ارادة او چیزی بر آنها حکومتنکند.» کمبوجیه با آنکه از کیاست کوروش نصیبی نداشت و از سیاست آزاده نشانة وی پیروینمیکرد، در دوران قدرت خود به اخذ مالیات از ملل مغلوب مبادرت نکرد بلکه مانندکوروش کبیر به اخذ هدایایی چند قانع بود، ولی این سیاست از آغاز حکومت داریوش تغییرکلی یافت و پس از سپری شدن دوران حیات داریوش، روزبروز، بر سنگینی مالیات افزوده شدو این روش دور از حزم و خرد تا پایان حکومت هخامنشی ادامه یافت. ریچارد ن فرای ، ضمن بحث در پیرامون اوضاع اقتصادی دوران هخامنشی مینویسد: باجها و مالیاتهای حکومت هخامنشی بسیار فراوان بود. چنین مینماید که حقوق بندر وباج بازار و عوارض دروازه و راه و مرز به گونههای متعدد، و باج چهارپایان وجانوران خانگی که گویا ده درصد بود، و همچنین باجهای دیگری، برقرار بود. شاه درنوروز، پیشکش میگرفت و هرگاه سفری میکرد رنجی بیشتر بر مردم محل تحمیل میشد. بیشتراین پیشکشها و باجهای گوناگون به صورت پول و یا جنس پرداخته میشد. بیگا ریبرای ساختن و ترمیم راهها و ساختمانهای مورد استفاده عموم مردم، و مانند آنها بهدست شهربانان و شاه بر مردم بفراوانی تحمیل میشد. پس چنین مینماید که زندگی برایمردم عادی بسیار دشوار بود. هزینههای عمومی محلی را، با باجهای مخصوص آن محل انجاممیدادند، زر و سیم چون سیلی گران به صندوقهای شاه میریخت. هنوز سخنی از املاک ومعدنها و تأسیسات آبیاری شاه نگفتهایم که درآمدهای کلان داشت. بیشتر طلاهای گردآمده به هنگام جنگ و یا همچون پیشکشی به مصرف میرسند .
منبع:tandismehr.blogfa.com